Hodowla i loty gołębi pocztowych na Krajowej liście niematerialnego dziedzictwa narodowego

W konsekwencji wielomiesięcznych starań, odpowiadając na szeroko uargumentowany wniosek, złożony przez prezydenta Krzysztofa Kawalera w imieniu hodowców zrzeszonych w PZHGP, Rada ds. Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego wydała 4 września 2023 roku pozytywną opinię o wpisie „Tradycyjnej hodowli i lotów gołębi pocztowych” na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Wpis został dokonany przez ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Piotra Glińskiego 12 września, a ogłosił to w Gdańsku w środę 13 września wiceminister Jarosław Sellin. Certyfikat, czyli oficjalną decyzję o wpisie prezydent Krzysztof Kawaler odebrał 6 października podczas uroczystej gali w Zakopanem.

W związku z wpisem na Krajową listę dziedzictwa niematerialnego odbyły się dwie ważne uroczystości o znamiennej dla naszego Związku rozpiętości: od Bałtyku do Tatr.

Gdańsk

Po raz pierwszy szeroką opinię publiczną poinformował o tym wydarzeniu wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego Jarosław Sellin na uroczystym spotkaniu już nazajutrz po dokonaniu wpisu, czyli 13 września w centrum Gdańska. Przed pomnikiem Jana III Sobieskiego na Targu Drzewnym zgromadziły się poczty sztandarowe Okręgu Gdańsk PZHGP oraz Oddziałów: 060 Gdynia–Sopot–Chwaszczyno, 074 Kociewie, 075 Tczew, 076 Wejherowo (w kaszubskich strojach) i 078 Kartuzy–Żukowo. Tuż obok pocztów stanęła kabina z kilkuset gołębiami. Przemawiając z upoważnienia prezydenta Polskiego Związku Hodowców Gołębi Pocztowych Krzysztofa Kawalera, nestor gdańskich hodowców Tadeusz Woźniak serdecznie przywitał wiceministra Sellina oraz przybyłych hodowców, a wśród nich m.in.: Łukasza Grochockiego – członka Zarządu Głównego PZHGP, Zbigniewa Dudę – przewodniczącego Głównej Komisji Rewizyjnej, Krzysztofa Ptacha – prezesa Okręgu Gdańsk; Członków Honorowych naszego Związku: Henryka Erona, Piotra Rompcę i Jerzego Wyczółkowskiego.

Wiceminister Jarosław Sellin pogratulował hodowcom gołębi pocztowych ciekawej i ambitnej działalności sportowej i społecznej, zachęcał do jej kontynuowania obiecując zarazem życzliwe wsparcie ze strony Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Obok hodowców gołębi i członków ich rodzin wydarzenie zgromadziło także postronnych obserwatorów, mieszkańców Wybrzeża oraz turystów, którzy wypytywali o szczegóły hodowli, fenomen zdolności powrotnolotowych gołębi i osiągnięcia polskich hodowców. Dla podkreślenia uroczystego charakteru i rangi spotkania, wypuszczono z kabiny kilkaset gołębi wybrzeżowych hodowców, które z szumem wzbiły się w pogodne niebo nad Gdańskiem. Wydarzenie znalazło swoje odzwierciedlenie w prasie, radio i telewizji regionalnej i ogólnopolskiej.

Zakopane

Niespełna miesiąc później, 6 października w Teatrze im. Stanisława Ignacego Witkiewicza w Zakopanem odbyła się gala z okazji 10-lecia Krajowej listy niematerialnego dziedzictwa kulturowego oraz 20-lecia Listy niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości UNESCO. Podczas tej uroczystości prezydent PZHGP Krzysztof Kawaler otrzymał Decyzję ministra o wpisaniu naszej tradycyjnej hodowli i lotów gołębi pocztowych na tę szacowną Listę z rąk radcy ds. UNESCO w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego Joanny Cichej-Kuczyńskiej i dyrektor Narodowego Instytutu Dziedzictwa Katarzyny Zalasińskiej. Do uczestników uroczystości list okolicznościowy skierował minister Piotr Gliński, w którym zapewnił o swoim szacunku dla niematerialnego dziedzictwa kulturowego, myśli twórczej człowieka i jego umiejętności.

Co to za Lista i co nam daje?

– Niematerialne dziedzictwo kulturowe to nasze tradycje, zwyczaje, obrzędy czy też umiejętności odziedziczone po przodkach i przekazywane kolejnym pokoleniom. To żywe przejawy kultury, które społeczności uznają za swoje dziedzictwo kulturowe – czytamy na stronie internetowej Narodowego Instytutu Dziedzictwa, który od 2013 roku, w imieniu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego prowadzi Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Te działania są konsekwencją ratyfikowanej przez Polskę Konwencji UNESCO odnośnie ochrony dziedzictwa niematerialnego ludzkości.
Obecnie na Liście znajduje się 85 wpisów – w tym 7 ma charakter ogólnopolski. Nasz wpis jest jednym z tych siedmiu. Pozostałe dotyczą regionalnych tradycji kulturowych. To bardzo szlachetne i prestiżowe grono. Wpis ma wymiar głównie honorowy i podnoszący rangę naszego dziedzictwa, ale też daje nam cenną kartę przetargową w dyskusjach z przeciwnikami gołębi pocztowych.

Z listy krajowej na listę UNESCO

Wpis na Krajową listę dziedzictwa kulturowego otwiera nam drogę do wpisu na listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości UNESCO. Jak informuje prezydent Krzysztof Kawaler, starania takie zostały podjęte. Hodowla i loty gołębi to dla nas nie tylko hobby i sport, ale także styl życia i bardzo często przekazywanie tradycji rodzinnych i środowiskowych z pokolenia na pokolenie.

Dlaczego otrzymaliśmy ten wpis?

Wpis na Krajową listę przyznaje depozytariuszowi – w tym wypadku PZHGP i hodowcom zrzeszonym w naszym Związku – status organizacji patriotycznej, społecznie ważnej i cenionej. Ten status to uznanie i uhonorowanie naszej bogatej historii, dorobku wielu pokoleń, tysięcy hodowców; działalności hodowlanej i organizacyjnej w rozwijaniu naszej pasji – hodowli gołębi pocztowych w Polsce. W uzasadnieniu wpisu podkreślana jest mocno bogata, stuletnia historia, sięgająca czasów odradzania się polskiego państwa. Powstawaliśmy jako organizacja paramilitarna, pod auspicjami Wojska Polskiego, pod honorowym protektoratem Marszałka Józefa Piłsudskiego, uczestnicząc w przygotowaniach do działań obronnych. Gdy rozwój techniki wyeliminował zwierzęta z militarnych działań, dawna przydatność i symbolika znalazły swoje miejsce w sportowej rywalizacji i w pielęgnowaniu tradycji. Bogata patriotyczna obrzędowość, którą kontynuujemy pod organizacyjnymi sztandarami, odwołując się do narodowych i religijnych wartości, stanowi także dziś ogromną społeczną wartość.

Uznanie osiągnięć i dorobku sportowego polskich hodowców, którzy po wojennych stratach odbudowali polską hodowlę i od kilkunastu lat utrzymują najwyższy europejski poziom, jest dla nas ważnym momentem. Tworzymy prężny, sprawny organizacyjnie Związek, liczący ponad 40 tys. członków, wydajemy własne pismo „Hodowca” o prawie 100-letniej historii. Co roku organizujemy bogaty program sportowej rywalizacji naszych ptaków– loty krajowe i zagraniczne, łącznie z Narodowym Lotem z Brukseli, z którego nasze gołębie zwycięsko wracają, pokonując dystans ponad 1000 km. Organizowaliśmy i organizujemy loty patriotyczne (Watykan, Westerplatte, Radzymin). Od 34 lat pielgrzymujemy na Górę św. Anny, kultywujemy radosne i bolesne rocznice związkowe, jak tę najtragiczniejszą – katastrofy z 2006 roku.
Sztandary i gołębie towarzyszą hodowcom w ważnych monetach życia oraz w ich ostatniej drodze.
Organizujemy liczne imprezy związkowe o ogólnopolskim i międzynarodowym charakterze, demonstrujące polski dorobek hodowlany oraz sportowy, propagujące nasz sport i aktualne osiągnięcia.
Jako organizator wydarzeń międzynarodowych, takich jak Olimpiady, a także ich uczestnik, jesteśmy godnym ambasadorem naszego kraju. Dzięki zwycięstwom naszych hodowców i zdobywanym licznie złotym medalom, nasz hymn znany jest bardzo dobrze w środowisku hodowców i ich bliskich na całym świecie. Jako organizator Olimpiad zdaliśmy celująco egzamin, zasługując na liczne i entuzjastyczne pochwały.

Dbając o tradycję, nie zapominamy o teraźniejszości i jej wyzwaniach. Przykładem może być m.in. nowoczesny elektroniczny system potwierdzenia odlotów, informatyzacja wielu procedur związkowych, a także wprowadzenie na rynek czytelniczy naszego miesięcznika jako pierwszego internetowego czasopisma gołębiarskiego w Europie. Także w naszych hodowlach łączymy doświadczenia poprzedników z aktualnymi osiągnięciami techniki i wynikami analiz weterynaryjnych, poprawiając dobrostan gołębi tak w gołębnikach, jak i podczas transportu na loty.
Jesteśmy czytelnym, zwartym środowiskiem, połączonym wspólną pasją i miłością do gołębi pocztowych. Wpis na krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego docenia to i podnosi do rangi cennego elementu kultury narodowej.